Kitabın iPod’u Kim Olacak?

Müzik, film, oyun derken dünyanın en yaygın medyası olan kitap da ipodumsu rüzgarını yakalayacağı cihazlarına kavuştu.
Uzunca bir süredir raflarında CD lerinin sayısı artmamasına rağmen müzik kütüphanesi genişleyen, film seyretmeye ara vermeyen ama video kiralama mağazalarına artık pek uğramayan, oyun konsolunun başından kalkmayan ama ortalıkta oyun kutularından dağlar olmayan insan sayısı gittikçe artıyor. Elde tutulabilir medyaya olan bağlılık artık sadece koleksiyonculara ait bir özellik olmaya başladı bile. Bu furya tabii ki önce müzik ile başladı. Müzik dijitalleşip 0 ve 1 lere dönüşse bile bunu evrensel trend haline getirmek için gereken harika taşıyıcı iPod’un gelmesi zaman aldı. Ama artık kimse iPod’dan öncesini hatırlamıyor bile. iPod ve benzerleri müziği taşımayı öylesine kolay hale getirdi ki insanlar bu müziği evlerinde de elektronik formatta dinleyebilecekeri taşınabilir olmayan müzik sistemleri aldılar ve dijital müzik artık norm oldu. Müzik tüm bu kapıları açtığı için arkadan gelen medyalara konuşulmak için o kadar meydan ayrılmadı ancak hepsinin bir hikayesi ve hepsinin de aynı ipod gibi bir taşıyıcısı, onu kitlelere populer kılacak bir cihazı var. Video için bu Apple TV, Amazon On Demand veya Netflix uyumlu oyun konsolları ve TV’ler; oyun konsolları için Xbox Live Marketplace ve PSNetwork oldu.
Kitap, bütün bu medyumlardan çok daha eski olmasına rağmen, kitabı seven kitleler, ellerinde tuttukları ağaç ürünü medyumun dokunuşunu, ağırlığını, sakinliğini sevdiklerinden mi, yoksa bir iPod gibi beyaz bir mucizenin gelip onları koltuklarından kaldırmadığı için mi bilinmez, binlerce yıldır nasıl okunuyorsa öyle okumaya devam ettiler.
2005 yılına kadar dijital formatta kitap yayınlanmadı mı? Yayınlandı. Bilgisayar ekranında veya PDA veya mobil telefon ekranlarında görülmek üzere formatlanmış birçok popüler kitap dijital olarak ağaca basılmış akrabalarından daha da ucuza olacak şekilde satılıyor ancak kimse bu kitapları çevreden gelen ışığa duyarlı, pili biten ses çıkaran, ısınan okuması çok güç minik ekranlardan okumayı tercih etmiyordu.
Dünyanın en popüler korku yazarlarından Stephen King bu formatları popülerleştirebilmek adına bir kitabını sadece dijital olarak bile yayınladı. Taa ki 2005 yılının başında Sony’nin Librie isimli elektronik ink kullanan cihazı piyasaya çıkana dek bu formatı yanında taşıyarak okumaya değecek cihaz ortada yoktu.
E-ink teknolojisi aynı küçüklüğümüzde oynadığımız ecth-a-scetch oyuncaklarının mantığı ile çalışıyor. Ekrana benzer camın arkasındaki yüzeye yapışan bir tür kimyasal bir kere oraya yapıştıktan sonra orada kalabilmek için elektrik enerjisine ihtiyaç duymuyor. Böylelikle cihaz açık kaldığı ve ekrandan okuma yapıldığı süre zarfında hiç enerji tüketmiyor. Kitap okumak gibi saatlerce yapılan bir eylem için bu çok önemli bir gelişme.
Geçen zaman içerisinde hem Sony hem de başka birçok firma bu teknolojiyi baz alarak eksik ve zayıf yanlarını oldukça ileri götürmeyi başardı. Artık sayfalar daha hızlı yükleniyor. Bir kitaptan bile daha ince ve hafif olan cihazda 300 ve üzeri adette kitap taşımak mümkün olabiliyor, hatta kitap okuyanların çok tercih ettiği arka fonda bir müzik olsun ihtiyacına cevap veren bir dijital müzik çalıcı bile hemen hemen bütün güncel e-book reader’larda var.
Formatın bir anda mp3 furyasına benzer şekilde yaygınlaşmasını sağlayacak olan atılım ise bu işe çok önceden beri baş koymus Sony’den değil, yeryüzünün en büyük kitap satıcısı Amazon.com’dan geliyor. Amazon bundan yıllar önce sattığı veya yayınlanmış tüm kitapları endüstriyel boyutlarda cihazlarda tarayıp devasa bir dijital kütüphane yapacağını duyurmuş, bunu da hızla hayata geçirmişti. Öncelerde bunu kullanıcıların kitapları almadan önce içeriğine bakabilmeleri, insanların aynı kitapçı mağazalarında yaptığı gibi ilgilerini çeken kitapların sayfalarını şöyle bir karıştırabilmeleri için kullandılar. Eş zamanlı olarak Google da bugüne kadar basılmış tüm telif hakkı olmayan klasikleri tarayıp dev arama motorlarında herkese dijital olarak sunacaklarını duyurmuşlardı. Amazon beklenmedik bir anda, 2007 yılında kendi e-book reader’ı olan Kindle’ı duyurdu. Kindle ile kullanıcılar Amazon’un dev kitap mağazasından kitap satın alabiliyor hem de bunu bilgisayarına cihazı bağlamadan , cihazın üzerindeki 3G radyo alıcı vericisinden yapabiliyordu. Sadece kitap değil, aylık dergi içerikleri veya günlük gazeteleri de sokağın ortasında bu cihaza indirebiliyordu.
Tasarım olarak çok radikal olan ve ekran kalitesi henüz mükemmeleşmemiş bu cihaz, içi boş haliyle bile oldukça pahalı olmasından dolayı popüler olmaz denilse de ilk çıktığı hafta tükenerek almak isteyen ve bulamayan kitap severleri yenileri üretilene kadar haftalarca bekletti. Kindle’ın sağladığı rüzgar ve cihazın kullanım kolayığı sayesinde birçok kişi bu dijital kitap formatıyla tanışmış oldu. Eş zamanlı olarak başka birçok firma da e-book reader’larını çıkarttı ancak hiçbiri arkasında Amazon’unki gibi devasa bir kütüphane desteği veremedi. Amazon doğru yolda ilerlediğinden emin olarak Kindle’ın iki yeni versiyonunu geliştirdi. Kindle 2 ve Kindle Kindle DX. Kindle 2 ile cihaz önceki radikal dizaynından kurtulup Sony’ninki gibi zarif ve kolay taşınabilir bir forma kavuştu. DX modeli ise başka bir ihtiyaca cevap vermek üzere piyasaya çıktı. Tüm e-reader’ların ekranları standart bir ‘paperback’ kitap büyüklüğünde iken DX’de ‘hardcover’ kitap büyüklüğüne ulaştı. Dolayısıyla gazete, dergi gibi ekran alanına ihtiyaç duyan yayınların okuması gerçeklerini okumanın konforuna ulaştı.
Artık dijital kitap formatı rüzgarı arkasına aldığına göre geriye bir tek şey kalmıştı. O da ortalığı kızıştıracak, geliştirilen cihazların her birinin birbirinden iyi olmasını ve fiyatların düşmesini sağlayacak olan ‘rekabet’. Amazon gibi bir devin karşısında ancak aynı yine kendisi gibi bir dev durabilirdi.
Geçtiğimiz hafta kitap devi Barnes & Noble kendi e-reader’ı olan ‘Nook’ u duyurdu. Nook, inovasyonu bir adım öteye götürerek iki ekrana sahip, bir ekranda içeriği, ikinci renkli ekranında ise okunan seçili kitabın kapağını gösteren oldukça güzel dizayn edilmiş bir cihaz. Bu cihaz diğerlerinde olmayan yeni bir fikir daha getiriyor olacak. Birçok kitap severin yaptığı –okuduğu kitabı başkasına ödünç verme- eylemine izin veriyor, diğer kitap severin de Nook almasını sağlıyor olacak. Barnes & Noble’ın sahip olduğu dev kitap arşivi de Amazon ile yarışır seviyede. Tabii Sony de başlattığı bu yarışta geri kalmıyor. Sony de yakın zamanda 3 yeni modelini duyurdu. Bu modellerden bir tanesi gene klasik kitap severlerin çok yaptığı bir eylemi dijtal ortamda kendilerine sağlıyor olacak. Geçici süre ile kütüphaneden kitap ödünç alma....
Görüldüğü gibi kitap dijital akıma geçmekte belki en geç kalan medyum oldu ancak onun dijital dünyası şu anda en çok çeşit vaadeden dünya oldu. Sokakta gezen beyaz kulaklıklı insanları saymayı bırakıp insanların elinde Kindle mı Nook mu var diye takip edip bir sonraki teknoloji trendinin kimin olduğunu hep beraber görüyor olacağız.